Çezar Kurti
LEARN ALBANIAN
MËSIMI I DYZETË - LESSON 40
1. KTHIMI I GJERGJ KASTRIOTIT NË KRUJË
THE RETURN OF GERGJ KASTRIOTI IN KRUJE
(Excerpt from "History of Skenderbeg" by Fan S. Noli)
A.
Në mur, përsipër vatrës, varej një shpatë e kohëve të vjetra, që s'e ngre dot njeriu i sotëm as me dy duar. Qe shpata e Kastriotëve, e mbajtur brez pas brezi prej trimave që nxori ajo derë e shkëlqyer.
Turqit osmanë e shkelën dhe e plaçkitën kështjellën, por shpatën s'e nganë, se asnjë s'qe i zoti ta përdorte.
Vojsava e varfër ngre kryet shpesh dhe e shikon atë shpatë dhe sytë i mbushen me lot. Qan nëna për një bir, qan dhe shpata për një burrë!...
Ç'u bë ai djalë, ku është ai trim? Gjer kur do të valojë mbi fortesën e Krujës ai flamur i urryer i tiranit të huaj? Gjer kur do ta presë nëna të birin, Kruja të zotin, Shqipëria të atin, bota trimin që s'ka shok.
Por përnjëherësh hapet dera dhe hyn brenda një luftëtar i hijshëm, fisnik e madhështor, hundëshkabë, sypetrit, me mjekër të gjatë të dre-dhur, i veshur me çelik, i armatosur gjer në dhembë...
Vojsava kthehet, e shikon, përpiqet të ngrihet, por qëndron si e ngrirë nga kjo pamje e papritur. Fërkon sytë, se mos sheh ëndërr. Luftëtari është gjallë i shoqi, Gjon Kastrioti, por më i ri, më i bukur, më i lartë.
"Në mos je hije a fantazmë, që vjen të gënjesh një plakë të varfër, një qyqe të neveritur, ti je im bir, ti je Gjergji im... Fol! Fol! Mos më mundo...".
Por luftëtari nuk flet dot. Ai, të cilit s'i vrenjteshin sytë kur i binin shigjetat dhe gjylet si breshër mbi supet, as nga qindra të vrarë e të plagosur rrotull, qan tani si çilimi, bie më gjunjë, i puth dorën princeshës së nderuar, por lotët e mbytin e s'thotë dot: "Unë jam". Po nëna e mori vesh. E njohu nga syri, e njohu nga fytyra, e njohu nga sjellja. Pastaj e njohu më mirë Shqipëria dhe bota nga ato që bëri. Ai qe i tërë dhe i gjallë, Gjergj Kastrioti...
B. TRANSLATION:
An old sword, that today's man could not lift with both hands, hung above the fireplace. It was the sword of the Castriot family, used for generations by the brave men that wonderful family had raised.
The Ottoman Turks occupied and looted the castle but did not move the sword, since none of them were able to use it.
Poor Vojsava often lifts her head and looks at the sword and gets teary-eyed. The mother cries for her son, the sword cries for a man!
Where is that boy, what happened to that brave man? How long will the odious flag of the foreign tyrant flutter over the castle of Kruje?
How long will this mother have to wait for her son, the Kruje for her lord, Albania for her father, the world for the indispensable brave man?
All of a sudden, the door opens and a handsome warrior enters, noble, magnificient, hook-nose, eagle-eyed, with a long curly beard, dressed to the teeth in a suit of armor.
Vojsava turns and looks at him, tries to stand up, but instead remains as if frozen from this unexpected sight. She wipes her eyes, thinking it is a dream. The warrior is alive and strangely resembles her husband, Gjon Castrioti, but younger, better looking and taller.
"You are not a shadow or a phantom that comes to fool an old lady? You are my son, you are my Gjergj... Speak, speak please don't torture me..."
But the warrior cannot speak. He, whose eyes did not blink from the arrows and the cannon balls that fell like hailstones on his shoulders, or from the sight of hundreds of dead and wounded bodies, now cries like a child, kneeling as he kisses the hand of the princess, but cannot speak through his tears: "It is me." And the mother understands. She recognizes him by his eyes, from his face, she recognizes him from his manners. Albania and the world recognizes him more for his deeds. He was there entirely and alive, Gjergj Kastrioti himself...
(Translated by I. Hajrizi ).
VOCABULARY:
përsipër - above
vatër-a - fireplace
varem - to hang
shpatë - sword
kohët e vjetra - old, antique
ngre - to lift
njeri i sotëm - today's men
as - nor, neither
me dy dyar - with both hands
qe - was
i mbajtur - used
brez pas brezi - for generations
trim - brave man
derë - family
i shkëlqyer - splendid, wonderful
shkel - to occupy
plaçkit - to loot, to pillage
kështjellë-a - castle
ngas - to touch
se (sepse) - because
asnjë - nobody
i zoti - to be able
përdor - to use
i(e) varfër - poor
ngre kryet - to lift the head
sytë i mbushen me lotë - to get teary-eyed
qaj - to cry
burrë-i - man, brave man
gjer kur - how long
zot - lord
valon - to flutter
flamur-i - flag
i(e) urryer - odious, hateful
i huaj - foreign
tiran-i - tyrant
pres - to wait
i zoti - able, talented
që s'ka shok - indispensable
por - but
përnjëherësh - all of a sudden
i(e) hijshëm - handsome
fisnik - honorable, gentleman
madhështor - grand, magnificent
hundëshkabë-a - hook-nosed
sypetrit - hawk-eyed
syshqiponjë - eagle-eyed
mjekërr - beard
i dredhur - curled, curly
i veshur me çelik - in a suit of armor
i armatosur gjer në dhëmbë - dressed to the teeth
kthehem - to turn back, to return
përpiqem - to try
qëndroj - to stay up
i ngrirë - frozen
pamje - sight, view
i papritur - sudden, unexpected
fërkoj sytë - to wipe the eyes
sheh endërr - to dream
luftëtar-i - warrier
është gjallë i shoqi - strongly resembles her husband
në mos je - if you are not
hije-a - shadow
fantazëm-a - phantom, ghost
gënjej - to fool
plakë-a - old lady
qyqe-ja - cuckoo (here: lonesome lady)
i neveritur - repugnant (here: abandoned)
mos më mundo - don't torture me
nuk flet dot - cannot speak
vrenjt sytë - to blink
shigjetë-a - arrow
gjyle - cannon ball
si breshër - like hailstones
sup-i - shoulder
qindra - hundreds
i vrarë - killed, dead
i plagosur - wounded
si çilimi - like a child
bie në gjunjë - kneel down
puth dorën - to kiss the hand
princeshë - princess
i(e) nderuar - honorable
mbytem nga lotët - to break into tears
marr vesh - to understand
fytyrë - face
sjellje - manners
nga ato që bëri - from his deeds
qe i tërë dhe i gjallë - he was there entirely and alive
Content Back
